Tqassim aħjar tal-wirt kulturali Ewropew mill-Ewropej: liġi ġdida tagħti ċ-ċans li istituzzjonijiet kulturali jpoġġu xi xogħlijiet li għandhom onlajn, anke dawk 'orfni'.
KEYWORD:Xogħlijiet orfni, Arti, Letteratura, Mużika, Ritratti, Awturi, Pubblikatur, D

Ħarsa Lura: Xogħlijiet orfni

https://api.multimedia.europarl.europa.eu/documents/20125/16095266/v004-0018-mt_mf.srt

Wieħed mill-iżjed irġiel  intelliġenti u magħrufa ta' żmienu...

L-aspirazzjonijiet tiegħu kienu  kkonċentrati fuq ir-renju tal-irwejjaħ. 

Fuq l-internet xogħlijiet Ewropej jistgħu  jinstemgħu jew jinqraw b'kull lingwa.

Imma xi wħud minnhom jisparixxu malajr  jekk id-dritt tal-awtur ma kienx irrispettat.

L-ammonti ta' flus involuti  jistgħu jkunu enormi.

Niftakru d-dibattiti li saru meta  Google għadda donnu mewġa

mingħajr reżistenza minn  fuq l-Ewropa ftit tas-snin ilu,

u ħa pussess b'mod sempliċi  ħafna tal-kollezzjonijiet kollha

biex poġġa x-xogħlijiet  Ewropej fuq is-siti tiegħu stess.

Dak il-perjodu pprovoka  reazzjoni fl-Ewropa.

Reazzjoni li fl-aħħar irriżultat  f'dan il-vot b'maġġoranza kbira

fuq il-liġi li tipproteġi x-xogħlijiet orfni.

L-għan hu li tiggarantixxi tqassim  aħjar tal-wirt kulturali Ewropew

Irridu niftħu l-bibien  lill-kotba, ritratti, rivisti, ġurnali,

rikordings, awdjo rikordings,  films u affarijiet hekk.

Il-libreriji, il-mużewijiet, arkivji  ta' affarijiet miktuba jew awdjoviżivi,

il-kultura  istituzzjonali kollha tal-Ewropa

issa ssieħbet fit-tellieqa  biex tiddiġitalizza l-kontenut.

Imma f'din it-tellieqa l-isem tal-awtur  ta' xi xogħol xi kultant ikun nieqes.

Xogħol orfni hu wieħed li ma nkunux  nistgħu nsibu min għandu d-dritt

jiġifieri, l-awturi jew  il-werrieta tagħhom

jew il-pubblikatur jekk id-drittijiet  ikunu għaddew għandhom b'kuntratt.

Jista' jkun ma nsibuhomx  għax tlifna kull ħjiel ta' min huma

jew il-persuna tkun mietet  mingħajr ma kellha werrieta.

Jista' jkun ikollna  ritratt f'kollezzjoni

u ma jkollna xejn iżjed li  jgħinna nidentifikaw lill-fotografu,

Fil-Belgian Royal  Institute for Cultural Heritage,

jirrestawraw u jippreservaw  ix-xogħlijiet tal-arti tal-renju.

Waqqfu wkoll l-iżjed inventorju  fotografiku nazzjonali rikk fl-UE

meta tqabblu  mad-daqs tal-popolazzjoni.

Mill-inqas miljun  ritratt ġie diġitalizzat

u issa hu aċċessibbli onlajn  minn kullimkien madwar id-dinja.

Hi revoluzzjoni ta'  veru fit-tixrid tar-ritratti

Il-pubbliku kien jiġi  jikkonsulta r-ritratti hawn u jixtrihom. 

Ovvjament ladarba ddiġitalizzajna  r-ritratti u poġġejnihom onlajn,

rajna tnaqqis kbir  fil-bejgħ tar-ritratti tagħna

u swielna ħafna flus  biex inpoġġuhom onlajn.

biex nagħmlu dan il-wirt  aċċessibbli għal numru ikbar.

Jidher ċar li din  id-diġitalizzazzjoni fuq skala kbira

qed tirrevoluzzjonalizza  l-approċċ fid-dixxiplini differenti.

fosthom ir-rispett  għal min ħoloqhom.

Li l-wirt Ewropew isir  iżjed viżibbli fuq l-internet

filwaqt li jirrispetta lil min ħolqu hu  l-għan tal-liġi fuq ix-xogħlijiet orfni.

L-istituzzjonijiet kulturali Ewropej  ser ikunu jistgħu jpoġġu onlajn

kull xogħol fil-pussess tagħhom,  sakemm ikunu fittxew sew

għall-awtur jew min għandu d-drittijiet.

Tiftix bilgħaqal ifisser  li jrid ikun hemm provi

li l-awtur verament mhuwiex magħruf  u li ma nistgħux nagħmlu kuntatt miegħu.

Imbagħad inkunu  nistgħu nużaw dan ix-xogħol.

jew ikun hemm iċ-ċans ta' kuntatt  miegħu jew mas-sid tad-dritt tal-awtur,

Ikun kumpens għall-effett  tal-użu ta' dan ix-xogħol.

Għad hemm ħafna x'isir  biex torbot u tpoġġi flimkien

il-qawwiet kreattivi u xjentifiċi differenti

biex dan it-tixrid tal-wirt kulturali  Ewropew isir verament interessanti

Fil-liġi Ewropea fuq ix-xogħlijiet orfni,

biex jaqbel  mal-isfidi tal-era diġitali.

Il-ġungla tal-internet  tkun ikkontrollata aħjar