Il-kankru fi żmien 20 sena se jkun irdoppja, iżda l-Ewropej għadhom jibżgħu ferm minn din il-marda - anke meta l-iskrijning ikun b'xejn jiddeċiedu li lanqas jagħmlu viżta medika.

Transkonfini: Il-kankru għadu tabu'

https://api.multimedia.europarl.europa.eu/documents/20125/15190651/M002-0010-MT.srt

Saħħa u nilqgħakom   fuq Transkonfini.

Ewropew minn tlieta se jiġi ddijanjostikat   bil-kankru f'ċertu punt f'ħajtu,

skont l-Aġenzija Internazzjonali   għar-Riċerka tal-Kankru.

Fl-2006, il-kankru kien it-tieni l-aktar   marda qattiela fl-Ewropa wara dik tal-qalb.

L-UE qed tipproponi sħubija ġdida   ma' Stati oħra għal bejn l-2009-2013.

L-għan huwa li n-numru ta' nies morda   bil-kankru jinqata' bi 15% sal-2020.

L-Organizzazzjoni għas-Saħħa   Dinjija tgħid li terz mill-kankri

jistgħi jiġu trattati fil-ħin   bl-użu tal-iskrijning.

Kif nistgħu ntejbu l-ġlieda   kontra l-kankru?

Dak hu dak li se nsaqsu   lill-mistiedna tagħna:

Sur Alojz Peterle,   eks Prim Ministru Sloven,

u issa MPE   fil-Partit Popolari Ewropew;

u l-Professura Martine Piccart,   onkoloġista

u Kap tal-Mediċina fl-Istitut   Jules Bordet fi Brussell.

Ejja nagħtu ħarsa lejn dan   ir-rapport mis-Slovenja issa.

Jaka Jakopič kien   futboler professjonali.

Ħajtu nbidlet meta tgħallem   li kellu l-Hodgkin's lymphoma -

u spiċċajt l-isptar għaliex kelli   kankru fil-glandola limfamika.

L-ewwel kelli   ngħaddi minn operazzjoni,

Kelli ngħaddi minn 7 ċikli ta'   kimoterapija, mela 15-il sessjoni,

li damu għal 7 xhur, kif ukoll   35 sessjoni ta' radjoterapija.

L-ewwel lejla, meta kont   kompletament waħdi

kont qed insaqsi lili   nnifsi għala u kif se mmut.

Dik il-lejla, il-ġlieda   bejn ħajti u l-mewt bdiet.

Kont konxju li ma kontx se   nkun kapaċi nilgħab aktar futbol.

Lanqas l-lgħabt, iżda   ddedikajt il-ħin liberu tiegħi

lejn affarijiet li lanqas   stajt nagħmel qabel.

Qattajt żmien viċin il-baħar, qrajt   ħafna u qattajt ħafna ħin ma' sħabi.

L-akbar bidla - l-aktar waħda   faċli, iżda l-aktar diffiċli -

Nemmen li trid tħobb   lilek innifsek l-ewwel

sabiex tkun kapaċi   tħobb lill-oħrajn.

għaliex il-kimoterapija   tista' tħassar ċerti ċelloli.

Iżda tiegħi kienu għadhom   tajbin, peress li kelli twins.

Dak li dejjaqni l-aktar kien li lanqas   stajt nitkellem dwar il-marda li kelli;

meta xi nies semgħu   l-kelma 'kankru' ħarbu.

Jiena membru tal-Komunita'   tal-Pazjenti bil-Kankru

u mexxej ta' żewġ proġetti.   'The Wheel of Life' u 'Heads Up'.

Iż-żewġ proġetti jixtiequ   jagħmlu lin-nies aktar konxji,

sabiex nidher fuq il-midja   u nitkellem dwar il-kankru

u ngħid li hija dwar   il-ħajja u mhux il-mewt.

Taħseb li l-kankru għadu   tabu' fis-soċjeta' tagħna?

Nifhem ferm sew dak li   s-Sur Jaka qed jitkellem dwar.

Jiena erbaħt ġlieda   kontra l-kankru wkoll.

Naf li din id-dijanjożi mhijiex ta' pjaċir.

Il-kankru huwa messaġġ   li hemm bżonn li nibdlu xi ħaġa.

għal diversi pazjenti, għal diversi   familji, il-kankru għadu tabu'.

Jiena kont l-ewwel politikant li   tkellimt fil-pubbliku dwar il-kankru

Huwa neċessarju   li niċċaraw x'inhu l-kankru.

Għandna nirrikonoxxu, nitkellmu   u niġġieldu kontra l-kankru.

Għalhekk huwa importanti   li niċċaraw x'inhu l-kankru.

Id-diffikulta' li għandna sabiex   nitkellmu dwaru fis-soċjeta'

jfixkel ix-xogħol tiegħek   bħala riċerkatur u tabib?

Iva, bla dubju. Naħseb li l-kankru   qed ikompli jbeżża' lin-nies

u din il-biża' tista' twaqqafhom milli   jipparteċipaw fi protokolli għar-riċerka

li joffru opportunitajiet addizzjonali   għall-pazjenti bil-kankru.

L-UE qed tikkonċentra fuq l-iskrijning   u osservazzjoni li ssir minn qabel

fil-kankru tas-sider,   tal-għonq u tal-musrana.

Huwa possibbli li tilħaq   lill-popolazzjoni kollha?

Il-Kummissjoni Ewropea   qed twaqqaf bersall possibbli?

Wisq probabbli għaliex   il-kankru jbeżża' lin-nies,

anki meta l-iskrijning tal-massa   jiġi organizzat bla ħlas,

ir-rata ta' parteċipazzjoni tibqa' baxxa.

Pereżempju, fil-Belġju tista' tingħata lura   l-flus f'każ ta' skrijning tal-mammografija

Meta nanalizzaw ir-rata   ta' parteċipazzjoni reali,

naraw li 10% min-Nofsinhar   tal-pajjiż jieħdu sehem.

iżda b'kollox nistgħu   nilħqu 28% min-nisa

Inti politikant   b'esperjenza internazzjonali.

Kont xhieda ta' differenza fil-mentalita'

bejn l-Istati Membri l-ġodda, jekk   għad nistgħu nsejħulhom hekk,

u l-Punent tal-Ewropa,   bħal pereżempju l-Belġju?

Qed nitkellmu dwar il-purtiera   tal-ħadid bejn il-Lvant u l-Punent.

pazjent b'ċertu tip ta' kankru   għandu 60% anqas ċans li jgħix