Universitajiet Amerikani qed jieħdu l-aktar nies intellettwali mill-Ewropa. Dan għaliex qed jiksbu salarji ferm għoljin. Żewġ fiżiċisti Taljani jgħidulna l-istorja tagħhom.

Riporter: Nies bi kwalifiki li qed jitilqu mill-pajjiż

https://api.multimedia.europarl.europa.eu/documents/20125/14936351/m003-0075-mt.srt

Ħrib tal-imħuħ. L-Ewropa qed titlef ħafna  ħaddiema kwalifikati minħabba l-fondi.

Skont il-MPE, għandha  tkun emfasizzata r-riċerka

sabiex jissaħħaħ it-tkabbir ekonomiku.

Żorna f'Ġeneva l-Organizzazzjoni  Ewropea għar-Riċerka Nukleari,

ċentru li jiġbed l-aqwa fiżiċi  mill-Ewropa u madwar id-dinja.

fiċ-ĊERN, l-Organizzazzjoni  Ewropea għar-Riċerka Nukleari,

laboratorju internazzjonali  fil-konfini tal-Iżvizzera u Franza.

Ir-riċerkatur Taljan Alessio  Bonato ġie hawn sentejn ilu.

Ta' 29 sena dan għandu PhD  mill-Università ta' Amburgu fil-Ġermanja.

Ir-riċerka tiegħu fiċ-ĊERN hi ffinanzjata  mill-Hopkins University fl-Istati Uniti.

Ma fittixtx b'mod  speċifiku università Amerikana.

l-offerta kienet kompetittiva ħafna,  u l-università hija presiġjuża.

Kienet tikkollabora  mal-Amerikana, mal-MIT f'Boston.

Imma ddeċidiet li ddur għal kuntratt  ma' Università Taljana ta' Turin.

Iż-żewġ riċerkaturi jaħdmu  fl-ikbar aċċeleratur dinji.

L-interazzjoni tal-partiċelli jaċċeleraw għal  veloċitajiet għolja jiġu analizzati hawn. 

L-objettiv hu li terġa tinħoloq  il-Big Bang u jiskopru l-oriġini tal-materja.

L-istudju ta' Alessio ser iġib  prestiġju lir-riċerka Amerikana,

imma ta' Roberta ser  ikun ta' unur għall-Italja.

Hija waħda mill-ftit Taljani li  kisbet l-għotja għar-riċerka

grazzi għall-inizjattiva tal-gvern biex  inreġġgħu lura l-ħrib tal-imħuħ.

Tiffinanzja l-proġetti ta' riċerka  taż-żgħażagħ bi 3 snin esperjenza barra.

Il-kuntratt jista' jiġġedded sa massimu ta'  sitt snin.

u fl-istess ħin, nagħmel ir-riċerka għal  CERN.

Roberta u Alessio għandhom sfond simili.

X'jaħsbu fuq is-sistema Taljana, wara li  ħadmu għal universitajiet Amerikani?

Fl-Italja, f'ċerti każi, is-sistema ma  taħdimx sew

għax spiss xi neputi ta' xi  ħadd jintgħażel għal grupp

biex isir pjaċir lil xi ħadd. Dan ma jiġrix  fl-Istati Uniti

għax hemm l-għotjiet jiddependu fuq  ir-riżultati tal-grupp.

Fl-Italja l-affarijiet huma differenti. Trid  tgħaddi minn kompetizzjoni biex tintgħażel

L-universitajiet Amerikani żgur li huma  iżjed liberi

essenzjalment minħabba li għandhom  iżjed fondi u iżjed libertà biex jużawhom.

L-għoti jagħmlu d-differenza, mhux  il-kwalità tat-tagħlim,

waqt żjara fiċ-ĊERN ma' grupp ta'  studenti tal-università.

Li jgħoddu madwar 10% tal-ħaddiema ta'  dan iċ-ċentru internazzjonali.

Bħalissa 3 minn 4 esperimenti f'ĊERN  huma mmexxija minn Taljani.

L-esperti huma Taljani imma spiss  l-għotjiet ġejjin minn barra.

Illum għandna diffikultajiet biex noffru  għotjiet ta' riċerka,

sentejn kuntratt għaż-żgħażagħ wara  l-PhD.

L-Italja tonfoq ftit iżjed minn 1,10%  tal-PGD fuq ir-riċerka ta' finanzi.

Hi 'l bogħod milli tilħaq dawk it-3%  li ssettjat il-Kummissjoni Ewropea

biex tagħmel l-UE iżjed  kompetittiva internazzjonalment.

Skont xi riċerkaturi, il-pagi Taljani huma  baxxi mqabbla mal-istandards Ewropej

L-Italja qed titlef ħafna mill-imħuħ  u mhix tiġbed xejn minn barra.

Ftit riċerkaturi barranin jew  xjenzati ġew jaħdmu l-Italja

Naħseb li dan hu l-iżjed minħabba li  l-offerti tagħna mhumiex kompetittivi,

Alessio ddeċieda li ma jiġix lura l-Italja,  jippreferi li jibqa' jaħdem barra

bit-tama ta' salarju ogħla u  opportunitajiet aħjar għall-karriera.

Inħobb naħdem, nivvjaġġa, noqgħod  f'postijiet differenti u esperjenzi ġodda.

Ma nimmissjax lil pajjiżi u dan  jippermettili li jkolli iżjed opportunitajiet.