Hekk kif l-Ewropa qed tenfasizza li jkun hemm investiment fil-skolastiku, il-baġit lejn l-iskejjel qed jitneħħa. Il-Latvja  huwa eżempju perfett ta' din id-dikotomija.
KEYOWRDS: Latvja, Qtugħ tal-baġit, Falliment, Skejjel, Tatjana Koke, Ministru tal-Eduka

Fokus: Spejjeż għall-edukazzjoni

https://api.multimedia.europarl.europa.eu/documents/20125/15258064/m001-0036-mt.srt

Insellmilkom. Is-sena  skolastika għadha kemm bdiet

u f'diversi skejjel Ewropej l-istudenti u  l-għalliema qed jiffaċċaw qtugħ drastiku

minħabba fil-kriżi  ekonomika bla waqfien.

Iżda l-gvernijiet Ewropej jinsistu li jixtiequ  jinvestu fl-istħarriġ u fl-edukazzjoni

għaliex fi żminijiet ta' kriżi,  l-edukazzjoni se tinqata' l-ewwel.

Se niddiskutu mal-mistiedna, iżda l-ewwel  Gundars Rēders jeħodna sal-Latvja fejn

is-sena l-oħra minħabba falliment fil-viċin,  il-baġit lejn l-iskejjel inqata' b'50%.

Amanda u ommha jmorru  fit-tarf tat-triq kull filgħodu.

Ix-xarabank tal-iskola  tasal fit-8 ta' filgħodu eżatt.

Amanda hija l-ewwel passiġġiera, iżda tfal  minn reġjuni oħra daqt jirkbu magħha.

Ninsabu fit-Tramuntana nett tal-Latvja  viċin il-fruntieri mal-Estonja.

Dan ir-reġjun mhux tant popolat. Il-kriżi  ekonomika laqtet lil-Latvja sew.

Ħafna nies emigraw  mal-familji tagħhom.

U l-baġit għall-edukazzjoni  naqas b'50%.

25% tal-iskejjel għalqu f'din  iż-żona bħall-iskola Rujas.

17-il student min din l-iskola  marru f'Jeru, 8 km 'il bogħod.

Il-lezzjonijiet jibdew fid-9 a.m sabiex  studenti li jgħixu 'l bogħod jaslu fil-ħin.

Illum għandna  l-matematika, l-ixjenza naturali,

sports, il-lingwa  Latvjana u t-tmexxija tad-dar.

Jekk nsemmi figura pari  ċapċpu jdejkom darbtejn!

Il-ħabiba ta' Amanda, li jisimha  Liga għandha l-itwal vjaġġ

peress li tgħix qrib ħafna  tal-fruntiera mal-Estonja.

Wara mmur fiċ-ċentru  tal-belt u nistenna x-xarabank.

B'kollox hemm 127 student  fl-iskola Sekondarja ta' Jeru.

Is-Surmast tal-iskola tgħid  li bħala Kunsilliera lokali

għamlet minn kollox sabiex  tipproteġi l-iskola milli tagħlaq.

Li kieku għalqet qas kien ikun  hemm attivitajiet lokali kulturali

peress li l-iskola tagħna hija punt  fokali għall-ħajja kulturali tal-belt,

għaliex lanqas  għandna ċentru kulturali.

Żona hija aktar attiva jekk ikun hemm  skola, għax hija l-qalba tal-ħajja lokali.

L-iskola Rujas kienet anqas xortiha tajba.  Qabel ma għalqet kellha 40 student.

Iżda issa nsibu biss  ċiklista għaddej waħdu.

Meta l-għeluq tħabbar,  il-ġenituri għamlu petizzjoni

sabiex iwaqqfu din id-deċiżjoni, iżda  dan ma għenx qalet Nora Rektina

li ħadmet l-iskola  għal kważi 40 sena.

Xi għalliema sabu  xogħol fi skejjel oħra,

Ġew mogħtija ikel u ħwejjeġ.  Konna nafu lit-tfal kollha.

It-tfal kienu jiġu minn  klassijiet soċjali differenti.

Fix-Xitwa wħud kienu  jiġu l-iskola bla żarbun.

Kellna nagħtuhom  xi ħaġa biex jilbsu f'saqajhom.

Qabel mal-iskola għalqet,  Rujas kienet ġiet rinnovata

u impjant ta' purifikazzjoni kien  tqiegħed permezz ta' fondi mill-UE.

Il-bini baqa' wieqaf vojt għal xi sena.

Ir-riformisti jinsistu li l-iskejjel  se jitpoġġew fejn hemm it-tfal.

Skejjel akbar jistgħu joffru paga aħjar  ill-għalliema u edukazzjoni għola.

Jgħidu li mhux effiċjenti li żżomm skola  b'20 ħaddiema jekk hemm 40 student.

Ingħalqu 100 skejjel jew ġew  organizzati mill-ġdid ġewwa l-Latvja.

L-iskejjel huma u nispera li  dejjem se jkunu ċentri kulturali,

ċentri li jħaddnu u  jarrikkixxu l-identita' nazzjonali.

Iżda fl-istess ħin mexxejja muniċipali

iridu jipprovaw jipprovdu postijiet  tax-xogħol lil familji żagħżagħ.

Għalhekk, jekk familji żagħżagħ ikollhom  post fejn jaħdmu jew li jiftħu n-negozju

tagħhom, aħna, dawk  responsabbli għall-edukazzjoni,

se nipprovdu edukazzjoni  ta' kwalita' għolja.

Omm Amanda kienet taħdem l-iskola,  iżda issa tinsab bla xogħol.

għaliex huwa ferm  diffiċli li ssib xogħol hawn.

Sabiex nitkellmu dwar il-qtugħ tal-baġits  lejn l-edukazzjoni u problemi tal-baġit

f'diversi pajjiżi  għandi lil Carl Haglund,

mill-Alleanza  tal-Liberali u Demokratiċi

u lil Jonathan Favereau, Segretarjat  Ġenerali tal-unjoni tal-istudenti, OBESSU.

Fl-obbjettivi tal-UE dejjem nisimgħu  dwar il-bżonn sabiex ninvestu

fl-edukazzjoni u fl-isħarriġ  u nipprovdu edukazzjoni tajba,

iżda malli jkun hemm qtugħ fil-baġits,  l-ewwel li jintlaqtu huma l-iskejjel.

X'inhi l-opinjoni tiegħek dwar dan?  - Hija sempliċi.

Huwa ċar li fil-maġġor  parti tal-pajjiżi Ewropej

l-ambizzjonijiet  tal-UE lanqas isiru realta'.

Ukoll, huwa ċar li fuq livell nazzjonali,  il-baġits huma sistematikament imnaqqsa

F'diversi pajjiżi, bħall-Italja u Franza,  hemm taħdit dwar qtugħ essenzjali,

flus moħlija u kif tieħu ħsieb flusek.

Hemm mod aktar intelliġenti  kif wieħed għandu jonfoq il-flus?

Hemm definittivament aktar mezzi  intelliġenti biex tonfoq flusek.

Meta jiġi mħabbar li rridu  nipprovdu edukazzjoni aħjar,

u dan huwa dak li hemm  bżonn fuq livell Ewropew,

li nintalbu biex nonfqu anqas flus,  hija rikjesta mhux tant reali.

Lanqas tikkunsidra  r-realta' tas-sitwazzjoni.

Li tpoġġi lill-istudenti  fiċ-ċentru ta' pjanijiet edukattivi,

filwaqt li żżid in-numru ta' studenti  fil-klassijiet hija affari tal-imġienen.

Sur Haglund, inti Finlandiż,  pajjiż li jmexxi t-triq għall-edukazzjoni,

bi kważi 100% li jispiċċaw  l-iskola obbligatorja.

L-ewwel, tista' tgħidilna  s-sigriet tas-suċċess

u wara jekk il-mudell Skandinavu  qiegħed jesperjenza problemi baġitarji?

Is-suċċess prinċipali huwa  l-fatt li ridna li kulħadd

ikollu l-opportunita' li jattendi l-iskola,  opportunitajiet għal kulħadd.

Dan hu wkoll dak li jagħmel  lill-Finlandja tant kompetittiva.

Għandna sistema  skolastika ferm tajba.

Nafu li huwa żball li ma nenfasizzawx  l-importanza tal-iskola għal żmien twil.

Tista' tispjega s-sistema Finlandiża  lil dawkli ma jafhux biha?

Qrajt li tfaddlu ħafna flus  meta tiġu għall-ittestjar.

Is-sistema sserraħ anqas fuq  l-eżamijiet u fuq il-ħowmwerk.