L-istorja ta' kif valuri bħad-dinjità, l-ugwaljanza u s-solidarjetà, li tant huma għal qalb l-Ewropej, ġew minquxa f'liġi tal-UE.

Storja: Il-Karta tal-UE tad-Drittijiet Fundamentali

https://api.multimedia.europarl.europa.eu/documents/20125/16348514/v001-0025-mt.srt

Id-dinjità, l-ugwaljanza u s-solidarjetà

huma valuri li l-Ewropej  illum jeħduhom bħala fatt.

Imma kien biss fl-2000 li ġew  inkorporati fil-leġiżlazzjoni Ewropea.

kienu involuti fil-kitba tal-Karta  tal-UE tad-Drittijiet Fundamentali.

Kienet qed tirrappreżenta lill-Parlament u  hu kien qed jirrappreżenta lill-Kummissjoni.

Fi żmien meta l-UE  kienet bdiet taqbad it-triq

biex issir unità ġeografikament  iżjed sostenibbli permezz tat-tkabbir,

lil hinn mill-valuri  ekonomiċi u l-valuri tas-suq,

kien hemm din is-sensazzjoni li ridna  nagħtu s-sustanaza lill-valuri komuni tagħna

fir-rigward ta' dak li l-UE kienet ser issir.

Kien hemm ukoll ix-xewqa li nipprovdu  t-trattati kostituzzjonali tal-UE

b'dokument tad-drittijiet,  lista ta' drittijiet fundamentali.

Sa mill-1950, il-Kunsill tal-Konvenzjoni  Ewropea dwar id-Drittijiet tal-Bniedem

kien għamel lista ta' ħafna  mid-drittijiet politiċi u ċivili.

il-15-il kap ta' stat tal-UE ta' dak iż-żmien u  l-gvern iddeċidew li jimxu iżjed 'il quddiem.

Sitt xhur wara, il-Konvenzjoni nkarigata mill-  abbozz tal-Karta kellha l-ewwel laqgħa.

Sa dak iż-żmien, il-mod tradizzjonali ta' kif  isir abbozz ta' liġi tal-Komunità, liġi

sostantiva tal-UE, kienet miftiehma  bejn il-gvernijiet, li setgħet tiġi ratifikata

jew li fuqha l-Parlament  ta' dak iż-żmien ta l-opinjoni tiegħu.

In-negozjati bejn l-Istati Membri  seħħew wara bibien magħluqa.

Kellna bżonn insibu  iżjed leġittimità demokratika

li tirriżulta mhux biss mit-trasparenza  u l-ftuħ tax-xogħol tal-Konvenzjoni

imma anke, u dan hu iżjed importanti,  mill-preżenza tal-Parlament Ewropew -

bis-saħħa kompluta,  mhux biss bħala osservaturi - 

u, fuq kollox, tal-parlamenti  nazzjonali. Kienet l-ewwel darba.

Fuq il-mejda tan-negozjati kien hemm  rappreżentanti tal-UE u entitajiet nazzjonali.

15 għall-15-il Stat Membru u wieħed  għall-Kummissjoni Ewropea,

Bdew jaħdmu imma sabu intopp  bil-kwistjoni tad-drittijiet soċjali.

Dan minħabba li xi pajjiżi  għandhom drittijiet soċjali reali

li jiġu infurzati bl-istess mod  bħad-drittijiet ċivili u politiċi,

imma f'xi pajjiżi oħra, dawn id-drittijiet  soċjali huma standards programmati

li ma jiġux infurzati b'mod  dirett jew għandhom saħħa li torbot.

L-ugwaljanza bejn is-sessi, id-drittijiet  tat-tfal u drittijiet oħra iżjed diffiċli 

fl-aħħar ġew inkorporati  fid-drittijiet funamentali Ewropej.

Hemm ukoll artiklu tajjeb fuq il-libertà  tal-unjoni tal-kummerċ, fuq id-dritt li

tistrajkja li kien, kif wieħed  jistenna, diffiċli ħafna li jiġi negozjat,

kif ukoll referenzi li  jirrigwardjaw l-aċċess għad-djar.

Il-Konvenzjoni ssottomettiet abbozz tal-  Karta lill-kapijiet tal-istati f'inqas minn sena.

Il-kapijiet tal-istati u l-gvernijiet ħasbu 

u li, ħa nagħmel ftit  karikatura minnhom hawn,

setgħu jiktbu partijiet minnu mill-ġdid.

Sa ċertu punt naħseb  li ħafna nies emmnu

li ma konniex ser nilħqu l-iskop tagħna,  li konna qed inpaċpċu biss.

Naħseb li l-aħjar tribut li  l-Istati Membri taw lill-Konvenzjoni

kien li d-dibattitu ma  indirizzax il-kontenut tal-Karta

Dikjarazzjoni politika sempliċi  jew test legali b'saħħa li torbot?

Mingħajr ftehim  unanimu mill-Istati Membri

il-Karta għall-bidu ma kinetx  torbot, għall-inqas b'mod uffiċjali.

Anke qabel mal-Karta  kienet inkorporata fit-Trattat,

il-qrati kostituzzjonali  ta' bosta Stati Membri

u anke l-Avukati Ġenerali  fil-Qorti tal-Ġustizzja tal-UE

bdew jirreferu għall-Karta  tad-Drittijiet Fundamentali,

li ma kienx għadu test legali li jorbot.

Fl-2007, il-Karta  kisbet rikonoxximent uffiċjali.

Issa kienet parti mit-Trattat ta' Liżbona.

Iżda, tliet pajjiżi għamlu  restrizzjonijiet fuq id-drittijiet soċjali:

l-ewwel ir-Renju Unit,  segwiti mill-Polonja u r-Repubblika Ċeka.