Hemm ħeġġa biex innaqqsu t-tisħin dinji ddgħajfet mis-Samit tad-Dinja tal-1992? Il-Kummissarju għall-Ambjent u MPE jiddiskutu l-ilma, l-enerġija u s-sopravivenza.

7 Ijiem: L-ambjent għadu prijorità għal Rio+20?

https://api.multimedia.europarl.europa.eu/documents/20125/16018653/m004-0038-mtx_mf.srt

Illum qed naħsbu Rio+20,  is-samit tan-NU għall-iżvilupp globali  

li sar f'Rio 20 sena ilu wara  s-Samit tad-Dinja tal-1992.

Is-Segretarju Ġenerali tan-NU,  Ban Ki-moon esprima pessimiżmu,

iżda għal uħud it-tħejjijiet marru sew.  Mela t-tazza nofsha vojta jew mimlija?

Metafora tajba għax l-ilma  ser ikun suġġett ewlieni.

Biex niddiskutu dan  nilqa' lil Janez Potočnik,

Dalwaqt ser naraw vidjo qasir dwar  il-konservazzjoni u t-tniġġis tal-ilma.

Imma qabel, nibdew  bħas-soltu bil-logħba ta' Iva-Le

fejn ser nistaqsi mistoqsijiet li għalihom  nixtieq li twieġeb biss iva jew le.

It-tibdil tal-klima naqqas  mill-prijorità fl-aġenda politika?

Il-laqgħa oriġinali ta' Rio  fl-1992 għamlet differenza kbira?

Il-kisbiet tagħha  għad għandhom effett?

Hemm bżonn ta' tibdil kbir fil-mod ta'  kif ngħixu biex insalvaw l-ambjent?

Għadek inkwetat li l-Istati Uniti,  b'mod partikolari x-xellugin qed

inaqqsu l-importanza tat-tibdil tal-klima  hekk kif qed joqorbu l-elezzjonijiet?

Diffiċli li tbiegħ idea li l-effett tagħha  mhux ser jinħass qabel ġenerazzjoni oħra.

jagħtik għarfien ikbar  dwar kwistjonijiet ambjentali?

L-imbuttatura tal-Ewropa għal iżjed  produzzjoni mill-irziezet fir-70 u t-80ijiet

għenet biex jitnaqqsu  r-riżorsi naturali fl-Ewropa?

Il-kriżi ekonomika qed taffettwa  l-impenn politiku lejn l-ambjent?

Għandna ċans kemm...  M'għadx baqa' ċans biex nistaqsi oħra.

Għaddielna l-ħin,  grazzi ħafna talli ħadt sehem.

Issa ser nagħtu ħarsa  lejn dan ir-rapport qasir.

L-ilma, dan il-likwidu prezzjuż qatt  ma kien daqshekk ta' valur daqs illum.

Litru ilma fil-flixkun xi kultant  jiswa iżjed minn litru petrol.

Fix-Xlokk ta' Spanja, jużaw teknika  ta' irrigazzjoni li tuża l-ilma bil-qies.

Nistgħu nużaw  ir-riżorsi tagħna aħjar

għax ilna snin issa  ma nużaw l-irrigazzjoni tradizzjonali

imma minflok nużaw l-irrigazzjoni  bil-qatra li tuża 30% inqas ilma.

Minkejja l-effiċjenza tal-immaniġjar  tiegħu, it-talba għall-ilma tkompli tiżdied.

L-art li tiġi kkultivata  qed tiżdied kull sena.

L-industrija turistika tar-reġjun li hi  żviluppata mmens tuża ħafna ilma wkoll.

Iż-żewġ oqsma jistgħu jipperikolaw il-pjanti  u l-annimali minħabba nuqqas ta' ilma.

Biex ipattu ta' dan, inbnew  bosta impjanti għat-trattament tal-ilma.

Fl-istess ħin permezz  tal-użu mill-ġdid tal-ilma,

qed nipprevjenu ilma maħmuġ u mhux tajjeb  għas-saħħa milli jikkontamina x-xmajjar.

Mela qed inżommu x-xmajjar nodfa,  qed nużaw l-ilma mill-ġdid u jagħtina 

l-benefiċċju li għandna bżonn biex  inżommu l-mezz ta' għajxien, l-agrikoltura.

Minbarra l-problema tan-nuqqas  ta' ilma hemm dik tal-kwalità.

Hawn fil-Ġermanja, tunnellati  ta' mediċini jiġu merħija kuljum fl-ambjent

u jinstabu fl-ilma bħala mikropartiċelli.

Dan ix-xjenzat qed jinvestiga l-impatt ta'  dawn il-kimiċi fuq il-pjanti u l-annimali.

Il-mediċini jsiru biex ikollhom  effett fuq in-nies u l-annimali,

imma jistgħu  jaffettwaw l-ambjent ukoll.

Pereżempju, l-effetti  endokrinali kawża tal-kontraċettivi

diġà nstab traċċi tagħhom fl-ambjent.

Ġew identifikati każi  ta' ermafroditiżmu f'ċertu ħut.

Dan it-taħwid ormonali x'aktarx li hu effett  tat-traċċi ta' pilloli ta' kontraċezzjoni fl-ilma.

Għandna quddiemna kontaminazzjoni  tal-ilma wżat u tal-ilma tal-pjan.   

Ovvjament mhijiex biss problema  Ġermaniża imma waħda Ewropea, globali.

In-nuqqas u t-tniġġis tal-ilma -  żewġ kwistjonijiet kbar fl-Ewropa.

F'partijiet inqas żviluppati  tad-dinja hemm problemi oħrajn.

UNESCO tgħid li iżjed minn biljun persuna  m'għandhomx aċċess għal-ilma nadif

u iżjed minn żewġ biljuni m'għandhomx  aċċess għal titjib tas-sanità.

Is-sitwazzjoni qiegħda  f'periklu li ssir agħar

minħabba ż-żieda  kostanti tal-popolazzjoni globali.

Janez Potočnik, il-fundatur ta'  Worldwatch Institute ħafna snin ilu bassar

li l-gwerra kbira li jmiss  ser tkun minħabba l-ilma.

L-ilma u l-aċċess għall-ilma hi  kwistjoni kbira għall-futur, hux hekk?

Hi waħda mill-ikbar  kwistjonijiet tal-futur.

Nemmen bis-sħiħ  li wħud mir-riżorsi

li għandna  f'ammonti limitati madwarna,

bħall-ilma, l-art u  l-ħamrija, bħall-ekosistemi,

ser ikunu fiċ-ċentru  tal-attenzjoni tagħna fil-futur.

Din xi ħaġa li għandna l-ħabta ninjoraw.  Għandna t-tendenza li neħduh bħala fatt.

Sfortunatament, iva.  Jekk trid nagħtik eżempju,

meta kont student  tal-ekonomija madwar 35 sena ilu,

kont għadni nitgħallem li  l-ilma kien kumdità b'xejn,

B'hekk tista' tirrealizza fejn  wasalna wara biss tliet deċennji.

Inti għedt li ser ikun  hemm talba għall-art ukoll.

Bħalissa għandna popolazzjoni enormi,  7 biljun persuna u l-ħin kollu tiżdied.

Jekk it-tibdil tal-klima jgħolli l-livelli  tal-baħar, ser ikollna inqas art.

Veru u għandna ħafna  talbiet relatati ma' dawk tal-art.

Irridu nkabbru l-bliet,  infrastruttura ġdida,

imbagħad talbiet li  jikkompetu għall-enerġija u għall-ikel,

u għall-preservazzjoni  tal-bijodiversità, in-natura.

Mela, kollox ma' kollox,  naħseb li rridu nkunu għaqlin

fuq kif ser nimmaniġġjaw  l-art u l-ilma fil-futur.

Fis-sekwenza ta' iva-le, meta staqsejtek  jekk għandniex bżonn nibdlu ħafna ħajjitna

inti għedt iva, imma inti  trabbejt f'razzett fis-Slovenja,

fejn innutajt li kien  hemm il-friefet u l-ġurati

f'għalqa viċin ir-razzett ta' missierek.  Sparixxew

u inti tgħid li għaliex xahar  qabel kien qata' l-ħaxix.